W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw wprowadzany jest szereg zmian w zakresie organizacji posiedzeń sądowych w ramach postępowania cywilnego.

Z dniem 14 marca 2024 r. wchodzą w życie kolejne przepisy noweli, które mają znacząco usprawnić przebieg samego postępowania. Nowe przepisy są ukierunkowane na usprawnienie funkcjonowania sądownictwa poprzez możliwość zdalnego przeprowadzania posiedzeń oraz rozwój systemu teleinformatycznego.

Poniżej prezentujemy najważniejsze ze zmian obowiązujących od 14 marca 2024 r.

Doręczanie pism procesowych za pośrednictwem portalu informacyjnego

Od marca br. wchodzi w życie art. 131^1a KPC, zgodnie z którym w przypadku niemożności skutecznego doręczenia pisma sądowego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego sąd będzie dokonywać doręczeń wyłącznie poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym w sposób umożliwiający uzyskanie przez odbiorcę dokumentu potwierdzającego doręczenie. Wskazana regulacja nie dotyczy jednak pism, które co do zasady podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron – z wyjątkiem sytuacji, w których sąd będzie dysponować kopią pisma w formie elektronicznej.

Doręczenie pisma poprzez umieszczenie w portalu informacyjnym zostanie uznane za doręczone w chwili wskazanej w dokumencie potwierdzającym doręczenie. W przypadku braku dokumentu potwierdzającego doręczenie, doręczenie uznaje się za skuteczne po upływie 14 dni od dnia umieszczenia treści pisma w portalu informacyjnym. Należy zaznaczyć, iż w przypadku doręczenia za pośrednictwem portalu nie stosuje się art. 134 § 1 KPC, zgodnie z którym w dni ustawowo uznane za wolne od pracy, jako też w porze nocnej doręczać można tylko w wyjątkowych wypadkach za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu.

Ponadto nowa regulacja obliguje przewodniczącego do wydania zarządzenia o odstąpieniu od doręczenia pisma za pośrednictwem portalu informacyjnego, jeżeli dokonanie doręczenia w taki sposób jest niemożliwe ze względu na charakter pisma, w szczególności, jeżeli zachodzi potrzeba wydania stronie uwierzytelnionego odpisu orzeczenia lub tytułu wykonawczego.

Konto w portalu informacyjnym nowym obowiązkiem pełnomocnika

W związku z wdrożeniem do procedury cywilnej doręczenia za pośrednictwem portalu informacyjnego został ustanowiony obowiązek posiadania konta w portalu informacyjnym dla szeregu podmiotów:

• radców prawnych – art. 22¹¹ ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1166);
• adwokatów – art. 37d ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1184 z późn. zm.);
• rzeczników patentowych – art. 16b ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U.z 2023 r. poz. 303);
• biegłych sądowych – art. 157 § 1a Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 217 z późn. zm.);
• Prokuratorii Generalnej – art. 36a ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej

Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1109).

Rozprawy zdalne na stałe

Zgodnie z art. 151 KPC nowelizowanej ustawy przewodniczący będzie mógł zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość (posiedzenie zdalne) jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na charakter czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania. Przewodniczący będzie zarządzać przeprowadzenie posiedzenia zdalnego:

• z urzędu
• na wniosek osoby, która ma uczestniczyć w posiedzeniu i wskazała adres poczty elektronicznej (termin do złożenia wniosku wyniesie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia albo wezwania na posiedzenie).

Sąd wzywając na posiedzenie zdalne poinformuje jego uczestników o możliwości osobistego stawiennictwa na sali sądowej lub zgłoszenia zdalnego udziału w posiedzeniu najpóźniej na 3 dni robocze przed wyznaczonym terminem posiedzenia – do skutecznego zgłoszenia zamiaru zdalnego uczestnictwa wystarczające będzie powiadomienie sądu drogą mailową o zamiarze zdalnego uczestnictwa w rozprawie wraz ze wskazaniem prawidłowego adresu poczty elektronicznej.

Osoby, które po otrzymaniu wezwania na posiedzenie zdalne nie zgłoszą wniosku o przeprowadzenie posiedzenia zdalnego bądź zamiaru zdalnego udziału w posiedzeniu będą obowiązane stawić się na posiedzeniu w budynku sądu prowadzącego postępowanie bez dodatkowego wezwania.

W tym miejscu należy wskazać, iż przeprowadzenie zdalnego posiedzenia nie będzie możliwe w przypadku osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, o ile ma być wysłuchana, ani do udziału biegłych w tej czynności.  

Przeprowadzenie dowodu na odległość

Zgodnie z nowelizowanym brzmieniem art. 427 KPC odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych nie stoi na przeszkodzie przeprowadzeniu dowodu na odległość w ramach posiedzenia zdalnego, jeżeli w istotny sposób przyspieszy to rozpoznanie sprawy lub przyczyni się znacznie do zaoszczędzenia kosztów.

Sąd orzekający – jeżeli pozwoli na to charakter przeprowadzanego dowodu – uzyska możliwość przeprowadzenia dowodu na odległość w ramach posiedzenia zdalnego. Co więcej, zgodnie z art. 235 ¹ KPC strony będą uprawione do postulowania we wnioskach dowodowych o przeprowadzenie dowodu w ramach posiedzenia zdalnego.

Zdalny sprzeciw na przesłuchanie świadka

Zgodnie z art. 263 ¹ KPC strona będzie mogła sprzeciwić się przesłuchaniu świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia dowodu w taki sposób. W razie skutecznego wniesienia sprzeciwu sąd wezwie świadka do osobistego stawiennictwa na sali sądowej.

Autor:

Dominika Gajewska, asystent radcy prawnego

e-mail: dominika.gajewska@jlsw.pl