W ostatnim czasie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) wydał dziewięć decyzji w sprawach zatorów płatniczych, w tym na trzech przedsiębiorców nałożył kary finansowe w łącznej wysokości prawie miliona złotych. Wymierzone kary były związane z realizacją obowiązujących od 8 grudnia 2022 r. znowelizowanych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Nowelizacja wprowadziła nowy typ czynu nieuczciwej konkurencji w postaci nieuzasadnionego wydłużania terminów zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi, które może polegać np. na:  naruszeniu przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Wprowadzone zmiany, zdaniem Prezesa UOKiK, pozwolą zwiększyć presję na terminowe i uczciwe rozliczanie się dużych przedsiębiorców z ich kontrahentami. Ustawa przyznaje szczególne uprawnienia Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), w szczególności polegające na możliwości nakładania administracyjnych kar pieniężnych na przedsiębiorców stosujących praktyki polegające na nadmiernym opóźnianiu się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Interwencja Prezesa  UOKiK będzie mogła nastąpić w sytuacji, gdy suma wartości świadczeń pieniężnych (wynagrodzenia za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej) niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez te podmioty w okresie 3 kolejnych miesięcy wynosi co najmniej 2 000 000 zł – przy czym w latach 2020 i 2021 obowiązuje próg w wysokości 5 000 000 zł. Kara będzie nakładana przez Prezesa UOKiK w wysokości równej sumie kar jednostkowych za każde niespełnione oraz spełnione po terminie świadczenie pieniężne, które było wymagalne w okresie objętym postępowaniem, z pominięciem świadczeń pieniężnych, w przypadku których termin ich spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania.

Prezes UOKiK w wydanych decyzjach, o których mowa powyżej, stwierdził nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez przedsiębiorców. Każdy z przedsiębiorców na którego została nałożona kara, w ciągu trzech badanych miesięcy opóźniał się z płatnościami na rzecz swoich kontrahentów na ponad 5 mln zł:

Pierwsza decyzja dotyczy spółki Agata. W toku postępowania ustalono, że przedsiębiorca spóźnił się z zapłatą za ponad 15 tys. faktur wobec 797 kontrahentów. Największa suma opóźnień w stosunku do jednego z podmiotów wyniosła prawie 5 mln zł z tytułu 223 wystawionych przez niego faktur. Prezes UOKiK nałożył na spółkę karę w wysokości ponad 476 tys. zł.

Druga kara w wysokości ponad 280 tys. zł została nałożona na spółkę Bricoman Polska. W toku postępowania ustalono, że przedsiębiorca zapłacił po terminie prawie 14 tys. świadczeń pieniężnych na rzecz kontrahentów. Największa suma opóźnień w stosunku do jednego z kontrahentów wyniosła ponad 1,2 mln zł z tytułu 260 faktur opłaconych po terminie.

Trzecia z kar, ponad 200 tys. zł, została nałożona na spółkę Silvan Transport & Logistics.  Spółka nie spełniła w terminie świadczeń pieniężnych na rzecz ponad 3 tys. kontrahentów, a największa suma opóźnień na rzecz jednego podmiotu wyniosła ponad 1,2 mln zł z tytułu 62 faktur opłaconych po terminie.

Prezes UOKiK w pozostałych sześciu decyzjach odstąpił od wymierzenia kary, ponieważ ustawa przewiduje, iż należy odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej, jeśli w badanym okresie przedsiębiorca naruszający przepisy ustawy sam był ofiarą zatorów płatniczych. Tego typu sytuacje wystąpiły w przypadku pozostałych sześciu przedsiębiorców, do których należy m.in. IKEA.  W związku z tym, pomimo że przedsiębiorcy również tworzyli zatory płatnicze, to nie została na nich nałożona kara pieniężna. Ponadto w toku postępowań dotyczących tych podmiotów ustalono, że w badanym okresie suma świadczeń pieniężnych otrzymanych przez te spółki po terminie była wyższa niż wygenerowany przez nie zator płatniczy.

W ramach nowych kompetencji Prezes UOKiK może również podejmować tzw. działania miękkie, kierując do przedsiębiorców wezwania do zmiany praktyk płatniczych. W rezultacie przedsiębiorca otrzymując tego rodzaju wezwanie będzie miał możliwość niezwłocznej poprawy swojej praktyki płatniczej w stosunku do swoich kontrahentów, unikając w ten sposób postępowania i sankcji finansowej za generowanie zatorów płatniczych.