Ustawa o fundacji rodzinnej – etap prac legislacyjnych

Obecnie projekt ustawy oczekuje na kolejne czytanie w Sejmie, po tym, jak 13 stycznia br. swoje poprawki zgłosił Senat. Projekt ustawy zgłoszony został przez Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii.

Uzasadnienie novum

Wprowadzenie instytucji fundacji rodzinnej ustawodawca uzasadnił potrzebą zapewnienia przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi możliwości przeprowadzenia skutecznej sukcesji, która da ochronę przed rozdrobnieniem majątku powstałego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz możliwi jego dalsze wykorzystanie w perspektywie dłuższej niż dwóch pokoleń.

Kluczowe dla ustawodawcy jest zabezpieczenie ciągłości przedsiębiorstwa prywatnego, w szczególności na potrzeby zabezpieczenia rodziny.

Jakkolwiek instytucja fundacji rodzinnej dedykowana jest powyższym celom, fundator nie musi być przedsiębiorcą, zaś beneficjenci fundacji nie muszą pozostawać w relacjach rodzinnych z fundatorem.

Ogólna charakterystyka

Fundacja rodzinna ma być osobą prawną utworzoną przez fundatora w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Świadczenie na rzecz beneficjenta może polegać na przeniesieniu na niego albo oddanie mu do korzystania środków pieniężnych, rzeczy lub praw, w szczególności może to być pokrywanie kosztów jego utrzymania lub kształcenia.

Fundatorem może zostać wyłącznie osoba fizyczna, zaś beneficjentem osoba fizyczna albo organizacja pozarządowa prowadząca działalności pożytku publicznego. Fundację będzie się ustanawiać poprzez złożenie oświadczenia w akcie założycielskim (wówczas fundatorów może być kilku) albo w testamencie (tylko jeden fundator). Prawa i obowiązki fundatora oraz beneficjenta będą niezbywalne, nie dotyczy to wierzytelności beneficjenta.

Struktura organizacyjna

Najważniejszym wewnętrznym dokumentem fundacji będzie jej statut określany przez fundatora. Statut będzie zawierał najistotniejsze regulacje dotyczące organizacji i sposobu działania fundacji, m.in. szczegółowy cel jej działania, określenie beneficjenta i zakresu przysługujących mu uprawnień, czas trwania fundacji jeśli jest określony oraz zasady wyłaniania, zakres obowiązków i sposób funkcjonowania organów fundacji. Do fakultatywnych elementów statutu należeć będą m.in. wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej.

Fundacja nabędzie osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Przepisy o rejestrze w dużej mierze wzorowane są na rozwiązaniach przyjętych dla Krajowego Rejestru Sądowego.

Organem zarządzającym fundacji rodzinnej będzie zarząd, który może być jedno- lub wieloosobowy. Do jego zadań będzie należało m.in. podejmowanie czynności związanych z zapewnieniem płynności finansowej i wypłacalności fundacji.

Statut fundacji będzie mógł przewidywać ustanowienie organu nadzoru – radę nadzorczą. Jeśli liczba beneficjentów przekracza 25 osób, ustanowienie rady nadzorczej będzie obowiązkowe.

Kolejnym, obok zarządu, koniecznym organem fundacji rodzinnej będzie zgromadzenie beneficjentów tworzone przez beneficjentów, którym w statucie zostało przyznane uprawnienia do uczestnictwa w nim.

Na mocy postanowień statutu poszczególnym członkom organów fundacji, w szczególności członkom zgromadzenia beneficjentów, może zostać przyznana większa liczba głosów niż jeden.

Reguły wewnętrznej organizacji fundacji i jej organów w dużej mierze bazują na rozwiązaniach przyjętych dla spółek kapitałowych, przy czym gros tych regulacji ma charakter dyspozytywny – będą obowiązywały o ile fundator nie postanowi inaczej w statucie. Również mechanizmy zakończenia działania fundacji i jej likwidacji zbliżone są do rozwiązań znanych w prawie spółek.

Majątek fundacji

Fundator zobowiązany będzie do wyposażenia fundacji w mienie o wartości nie niższej niż 100 000 zł (fundusz założycielski). Fundacja będzie mogła także otrzymywać darowizny oraz spadki. Fundacja co do zasady nie będzie mogła wykonywać działalności gospodarczej, wyjątek stanowią określone w ustawie działania w większości sprowadzające się do zarządu majątkiem i dokonywaniu inwestycji kapitałowych.

W fundacji prowadzony będzie spis mienia obejmujący wykaz praw majątkowych wniesionych do fundacji przez fundatora albo osoby inne niż fundator, ze wskazaniem osoby wnoszącej mienie oraz z określeniem rodzaju i wartości każdego z wniesionych składników mienia, w wysokości określonej według stanu i cen z chwili ich wniesienia oraz ich wartości podatkowej. Spis mienia wnoszonego do fundacji na pokrycie funduszu założycielskiego zobowiązany będzie sporządzić fundator. Za aktualizację spisu odpowiadać będzie zarząd.

Co najmniej raz na cztery lata firma audytorska albo zespół audytorów wyznaczone przez zgromadzenie beneficjentów powinny dokonywać audytu zarządzania aktywami fundacji rodzinnej, zaciągania i spełniania zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych, pod kątem prawidłowości, rzetelności oraz zgodności z prawem, celem oraz dokumentami fundacji rodzinnej.

Odpowiedzialność fundacji

Fundacja rodzinna odpowiadać będzie solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem, w tym z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Odpowiedzialności tej nie będzie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. Fundacja rodzinna będzie także odpowiadała za wykonanie powstałego po jej ustanowieniu obowiązku alimentacyjnego obciążającego fundatora.

Opisana powyżej odpowiedzialność fundacji będzie ograniczona do wartości mienia wniesionego przez fundatora według stanu z chwili nabycia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.